* Θέματα ψυχολογίας
Το παιχνίδι αποτελεί τη «φυσική» γλώσσα των παιδιών, το πιο ισχυρό μέσο έκφρασής τους και αναπόσπαστη δραστηριότητα της καθημερινότητάς τους. Μέσω του παιχνιδιού, το παιδί εξωτερικεύει τα συναισθήματά του, μαθαίνει, πειραματίζεται, ευχαριστιέται, απογοητεύεται και ανακαλύπτει σιγά-σιγά τον εαυτό του και τον κόσμο που το περιβάλλει. Το παιχνίδι πρέπει να αντιμετωπίζεται με σεβασμό καθώς το ίδιο το παιδί το θεωρεί πολύ σημαντικό, κάτι που φαίνεται και από το πόσο πολύ απορροφάται από αυτό που κάνει.
Ο ρόλος του παιχνιδιού στην ανάπτυξη
Στη βρεφική ηλικία, το παιχνίδι βοηθάει το παιδί να αποκτήσει τον έλεγχο του σώματός του. Αρχικά κινεί μόνο τα άκρα του, ενώ μεγαλώνοντας υποβάλλει τον εαυτό του σε προοδευτικά πιο δύσκολες δραστηριότητες. Αργότερα, τα παιδιά παίζουν με τους ήχους, τις λέξεις και τα αντικείμενα, με σκοπό την ανάπτυξη καινούργιων ικανοτήτων, την απόκτηση γνώσεων, αλλά και την ευχαρίστηση που αντλούν μέσα από το παιχνίδι. Το παιχνίδι βοηθά το παιδί να αντιλαμβάνεται τον κόσμο ως ένα οργανωμένο σύνολο. Οι παρεμβάσεις και η αξιοποίηση του τρόπου με τον οποίο το παιδί επιλέγει να παίξει είναι καθοριστικής σημασίας. Το παιχνίδι είναι ενδεικτικό της ικανότητας του παιδιού να επικοινωνεί και να ανακαλύπτει τη σχέση του με τους ενήλικες, οι οποίοι θα πρέπει να φροντίζουν να βρίσκεται το παιδί σε ένα περιβάλλον που να καλλιεργεί, να ενισχύει και να ενθαρρύνει την ενασχόλησή του με το παιχνίδι. Παράλληλα, ο ενήλικας πρέπει να αποτελεί υπόδειγμα για το παιδί, καθώς παρέχει στο παιδί πιθανούς κανόνες συμπεριφοράς. Το παιδί χρειάζεται επίσης να βρίσκεται σε ένα περιβάλλον που θα του επιτρέπει να εκφράζεται ελεύθερα και να νιώθει ασφάλεια, ώστε να μπορεί να εξερευνά και να αναπτύσσεται σε καθημερινή βάση.
Μέσω του παιχνιδιού, το παιδί ωριμάζει και γίνεται υπεύθυνο. Επιπλέον, το παιχνίδι αποτελεί ένα συμβολικό μέσο, με το οποίο οι ενήλικες μεταδίδουν στο παιδί βασικές αλήθειες που αφορούν τόσο αυτό όσο και τις εμπειρίες του. Το παιχνίδι θεωρείται ότι είναι μια συγκεκριμένη και ιδιαίτερη γλώσσα του παιδιού, συνιστώντας τη μόνη ίσως γλώσσα που κατέχει από πολύ μικρή ηλικία που το βοηθά να εκφράζει τι πραγματικά εννοεί και αισθάνεται.
Οι γονείς πρέπει να παροτρύνουν το παιδί να εξερευνά τις σκέψεις και τα συναισθήματά του μέσω του παιχνιδιού, φροντίζοντας να δημιουργούν μια ατμόσφαιρα ζεστασιάς, κατανόησης και εμπιστοσύνης στις ικανότητες του παιδιού, ώστε να κάνουν το παιδί να νιώσει σημαντικό, να μάθει να εκτιμά τις προσωπικές του εμπειρίες και να αποκτήσει σιγά-σιγά αυτοεκτίμηση.
Κατηγορίες παιχνιδιών
* Παιχνίδια που βοηθούν τη σωματική ανάπτυξη και τη μυϊκή άσκηση, όπως τα παιχνίδια που απαιτούν έλξη ή ώθηση (π.χ. ποδήλατα, πατίνια, σκέιτμπορντ).
* Παιχνίδια που βοηθούν στην ανάπτυξη της αντίληψης, καθώς και του συντονισμού χεριού και ματιού, όπως παζλ, κύβοι και κατασκευές.
* Παιχνίδια που βοηθούν στην ανάπτυξη των αισθήσεων (αφή, όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση), όπως μουσικά όργανα, πλαστελίνη, κασετόφωνο, τηλεσκόπιο, καθώς και παιχνίδια που παράγουν ήχο ή εικόνες.
* Παιχνίδια για την ανάπτυξη των κοινωνικών ικανοτήτων και της φαντασίας, όπως κούκλες, κουκλόσπιτα, ζωάκια, τρένα, αεροπλάνα, αυτοκίνητα, επιτραπέζια παιχνίδια και βιβλία.
* Παιχνίδια για την ανάπτυξη των καλλιτεχνικών και δημιουργικών τάσεων, καθώς και παιχνίδια παρατήρησης και λογικής, όπως σετ ζωγραφικής, σετ κατασκευής διαφόρων αντικειμένων, σετ χημείας, σετ για πειράματα.
* Παιχνίδια για την ανάπτυξη των ικανοτήτων που βοηθούν στην ανάγνωση και την αριθμητική, όπως κύβοι και μαγνητικοί πίνακες με γράμματα και αριθμούς, βιβλία, κασέτες και CD με τραγούδια και παραμύθια.
Τα κατάλληλα για κάθε ηλικία παιχνίδια
Ο κατάλογος που ακολουθεί περιέχει τα παιχνίδια που προτείνει η Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία για κάθε ηλικία. Έχετε κατά νου τις συστάσεις αυτές όταν αγοράζετε παιχνίδια, αλλά να θυμάστε ότι δεν είναι παρά μόνο γενικές οδηγίες. Όλα τα παιχνίδια μπορούν να γίνουν επικίνδυνα όταν δεν χρησιμοποιούνται σωστά ή όταν είναι σε κακή κατάσταση. Οι γονείς θα πρέπει να προσέχουν να μην δίνουν στα παιδιά τους μη εγκεκριμένα παιχνίδια και να τα έχουν πάντα υπό την επίβλεψή τους.
Νεογέννητα έως βρέφη 1 έτους
Επιλέξτε ελαφρά παιχνίδια με ζωντανά χρώματα που έλκουν το βλέμμα, την ακοή και την αφή του παιδιού.
1. Βιβλία με μεγάλες εικόνες, από ύφασμα, πλαστικό ή πεπιεσμένο χαρτί
2. Μεγάλα ξύλινα ή πλαστικά κομμάτια
3. Δοχεία και κύπελλα
4. Κουδουνίστρες
5. Μαλακά ζωάκια, κούκλες ή μπάλες, που να πλένονται
6. Φωτεινά, κινούμενα αντικείμενα, τα οποία δεν φτάνει όμως το μωρό
7. Πίνακες δραστηριοτήτων
8. Παιχνίδια που επιπλέουν στο μπάνιο
9. Παιχνίδια που όταν το μωρό τα πιέζει βγάζουν ήχο
Νήπια 1 έως 2 ετών
Τα παιχνίδια γι” αυτή την ηλικιακή ομάδα θα πρέπει να είναι ασφαλή και ικανά να αντέξουν την περιέργεια του νηπίου χωρίς να διαλυθούν.
1. Βιβλία με μεγάλες εικόνες, από ύφασμα, πλαστικό ή πεπιεσμένο χαρτί
2. Κούκλες γερής κατασκευής
3. Παιδικά αυτοκίνητα
4. Μουσικές πλατφόρμες
5. Κομμάτια που μπαίνουν το ένα μέσα στο άλλο
6. Παιχνίδια που τα παιδιά σπρώχνουν και τραβούν (όχι με μακριά κορδόνια)
7. Παιχνίδια που σχηματίζουν στοίβες
8. Παιχνίδια – τηλέφωνα (χωρίς καλώδια)
Παιδιά 2 έως 5 ετών, προσχολικής ηλικίας
Τα παιχνίδια γι” αυτή την ηλικιακή ομάδα μπορούν να είναι δημιουργικά ή να μιμούνται τις δραστηριότητες των γονιών και των μεγαλύτερων παιδιών.
1. Βιβλία (σύντομες ιστορίες ή ιστορίες δράσης)
2. Μαυροπίνακας και κιμωλία
3. Τουβλάκια
4. Μπογιές, μη τοξικές δαχτυλομπογιές, πηλός
5. Παιχνίδια που αποτελούνται από ένα σφυρί και μια επιφάνεια όπου το παιδί εφαρμόζει κομμάτια
6. Παιχνίδια οικοκυρικών
7. Παιχνίδια εξωτερικού χώρου: κουτί με άμμο (με καπάκι), τσουλήθρα, κούνια, σπιτάκι
8. Παιχνίδια – μεταφορικά μέσα
9. Κασετόφωνο ή μαγνητόφωνο
10. Απλά παζλ με μεγάλα κομμάτια
11. Ρούχα μεταμφίεσης
12. Παιχνίδια – σκεύη κουζίνας
Παιδιά 5 έως 9 ετών
Τα παιχνίδια για τα παιδιά αυτής της ηλικίας θα πρέπει να βοηθούν το παιδί να αναπτύξει νέες επιδεξιότητες και τη δημιουργικότητά του.
1. Ψαλίδια με αμβλυμμένες άκρες, σετ ραπτικής
2. Παιχνίδια με κάρτες
3. Βαλιτσάκια γιατρού και νοσοκόμας
4. Μαριονέτες
5. Μπάλες
6. Ποδήλατο με κράνος
7. Αεροπλάνα
8. Ηλεκτρικά τρένα
9. Κούκλες από χαρτί
10. Σχοινάκι
11. Πατίνια με προστατευτικό εξοπλισμό
12. Αθλητικός εξοπλισμός
13. Επιτραπέζια παιχνίδια
